Legendarny lekki samochód dostawczy Škoda 1203 zadebiutował 55 lat temu. „Dvanácsettrojky” pozostawały w produkcji seryjnej przez prawie pół wieku i stały się legendą w Czechosłowacji. Škoda 1203 o ładowności 750 kg i przestrzeni ładunkowej do 5,2 m3 została po raz pierwszy zaprezentowana publiczności 14 września 1968 r., a produkcję seryjną w fabryce w Vrchlabí rozpoczęto 20 listopada 1968 r.
Ze względu na jej długowieczność, była wielokrotnie modernizowana i pojawiała się w różnych wersjach. Škoda 1203 towarzyszyła obywatelom nie tylko Czechosłowacji od kołyski (karetka) aż po grób (karawan).
Ikona Zweryfikowane przez społeczność
Podróżowała m.in. po Francji, Belgii czy Egipcie. W Turcji przebudowali ją na solidnego pick-upa. Co więcej, był swobodnie dostępny na rynkach zagranicznych! W centralnie zarządzanej gospodarce narodowej ówczesnej Czechosłowacji nowy samochód Š 1203 mogły zamawiać jedynie przedsiębiorstwa i organizacje państwowe lub spółdzielcze. Złożony wniosek trafiał do Państwowej Komisji Planowania, urzędnicy ocenili zasadność wniosku i przyznali tzw. „bon saldowy”. Dopiero wtedy organizacja mogła zapłacić cenę zakupu i przejąć Škodę 1203. Dwanaście kompletów trafiło w ręce prywatne jedynie jako używane.
Klasyk tygodnia – Škoda Yeti pick-up, która przeszkodziła koncernowi Volkswagen
Co się ciągnie, nie biegnie
Ze względu na centralnie sterowaną gospodarkę rozwój samochodu został nieproporcjonalnie wydłużony do dwunastu lat. Pomimo wszystkich trudności projekt Škody o oryginalnym kryptonimie Š 979 został pomyślnie ukończony. Kiedy wiosną 1956 roku konstruktorzy z Vrchlabí zabrali się do pracy, była to postępowa koncepcja z samonośnym jednokomorowym nadwoziem. Zrezygnowano z tradycyjnej ramy podwozia i oddzielnej komory silnika, co pogorszyło wykorzystanie obszaru zabudowanego, ale w rezultacie powstał wyjątkowo przestronny i lekki samochód. W kategorii pojazdów użytkowych niezależne zawieszenie wszystkich kół nie było jeszcze oczywistością, wpływając na komfort jazdy po często wówczas kiepskiej jakości drogach.
Skoda Auto – 100 lat modeli kombi
Projektanci zaprojektowali ponadczasowo eleganckie kształty, konsekwentnie zaokrąglone nadwozie z licznymi przeszkleniami. Pierwszy prototyp wyruszył w trasę już we wrześniu 1956 roku. Firma samochodowa nie miała jednak środków inwestycyjnych na wprowadzenie nowej technologii nadwozi samonośnych, dlatego Škoda zaproponowała klientom nowy model Š 1202, na razie klasycznej koncepcji. – i kontynuowano udoskonalanie kształtu przyszłego Š 1203.
W ramach unifikacji w nadchodzącym samochodzie zastosowano szereg sprawdzonych podzespołów z aktualnie produkowanych modeli, w tym czterocylindrowy benzynowy czterocylindrowy OHV o pojemności 1221 cm3 i mocy 49 KM (39 kW). Samochód dzielił deskę rozdzielczą i tylne światła z nową osobową Škodą 1000 MB.
Ciężarówki z platformą i karetki pogotowia
Najpierw w 1969 roku klienci otrzymali kompaktowego 12-miejscowego vana, który przy wymiarach zewnętrznych 4520 x 1800 x 1900 mm o masie zaledwie 1170 kilogramów osiągał wystarczającą prędkość maksymalną 90 km/h, a przy stałej prędkości 60 km/h zmierzono jego zużycie na 11 litrów benzyny na 100 km.
Wkrótce pojawił się minibus, a następnie szereg innych wariantów – od platformy dostawczej, przez różne konstrukcje montażowe, po karetki pogotowia i karawany. W kilku fragmentach powstała także rozszerzona wersja platformy, której fabryczny zespół używał do transportu wyścigowych specjałów. Na drogach krajów bloku wschodniego komercyjne ŠKODY konkurowały głównie z enerdowskim Barkasem B 1000 z trzycylindrowym, dwusuwowym silnikiem, znanym z Wartburgów. Na rynku były też polskie samochody Żuk i Nysa, napędzane archaicznymi czterocylindrowymi silnikami wywodzącymi się z powojennego radzieckiej Pobiedy M20.
W latach 1968-1981 w Vrchlabí wyprodukowano łącznie 69 727 samochodów Škoda 1203, po czym produkcję przeniesiono na Słowację – do Trnava Automobile Works (TAZ).
Późniejsza kariera
Stale unowocześniany, wiecznie zielony Š 1203 w 1988 roku otrzymał większy i mocniejszy silnik o pojemności skokowej 1433 cm3 i mocy 57 KM (42 kW). Nowa pięciobiegowa skrzynia biegów zmniejszyła prędkość obrotową silnika przy wyższych prędkościach, a co za tym idzie, jego hałas i zużycie paliwa. Dwuobwodowe hamulce przyczyniły się do zwiększenia bezpieczeństwa eksploatacji, drobne retusze odświeżyły konstrukcję nadwozia, a w latach 90-tych XX wieku pod maską pojawił się ekonomiczny czterocylindrowy silnik wysokoprężny Volkswagena o pojemności 1,9 litra. Przedsiębiorstwo TAZ zostało sprywatyzowane po 1989 roku, ale produkcja popularnego modelu była kontynuowana pod pierwotnym oznaczeniem. Od 1993 roku zaczęto go oferować jako TAZ 1500, trzy lata później dodano wspomnianą już wersję diesla o oznaczeniu TAZ 1.9D, a benzynowego klasyka, od pewnego czasu także z wtryskiem paliwa, przemianowano na TAZ 1.5i.
Zainteresowani niewymagającą, przystępną cenowo dwunastką, nadal mogli ją zamówić dwie dekady później. Od kwietnia 1973 do sierpnia 1999 w Trnawie wyprodukowano około 89 000 samochodów. Sztafetę w kolejnym okresie, choćby w formie indywidualnych zamówień i montażu części, przejęła mniejsza firma z Žaclér w Czechach, czyli miejscowości oddalonej zaledwie o 16 kilometrów od fabryki w Vrchlabí.
Gwiazda filmowa
Škoda 1203 stała się niepowtarzalnym symbolem czechosłowackiej motoryzacji w latach 70. i 80. XX wieku. Dlatego często pojawiała się na ekranach telewizorów i ekranów kin oraz w doniesieniach prasowych. Zagrała m.in. w znanej scenie interwencji w pobliżu rozbitego samolotu w serialu „Pogotowie” (1984-1985), w filmie Františka Vláčili „Dym z ziemniaków”, w pierwszych częściach serialu o poetach. reżysera Dušana Kleina, czy w ponadczasowej szalonej komedii duetu Svěrák-Smoljak „Jáchyme, wrzuć go do maszyny!” (1974). Na pewno pamiętacie także „godne pożałowania przeoczenia” pary ratowników medycznych Arnošta i Arnošta, wysłanych w teren przez profesora psychiatrii Chocholouška.