Historia sportowych samochodów Toyoty sięga początku lat 60., a jej początki są nierozerwalnie związane z początkami miejskich samochodów marki z segmentu B. Toyota Publica weszła na rynek w 1961 roku, a już rok później Toyota pokazała model Publica Sports, na bazie którego powstał Sports 800 produkowany od 1965 roku.
Modelom, które zastąpiły Publicę, czyli Starlet i Yaris, również towarzyszą sportowe wersje, a nawet samochody wyczynowe. Najnowszy GR Yaris jest jednym i drugim – to świetne sportowe auto drogowe i wyścigówka, a nawet rajdówka w jednym.
Toyota Publica i Sports 800 – pionierzy
Toyota Publica była pierwszym małym japońskim samochodem stworzonym dla ludu. Pojawiła się na rynku w 1961 roku, oferując więcej miejsca niż maleńkie kei cars, czyli minisamochody z silnikami do 360 cm³, które w tym czasie dominowały na japońskim rynku. Publica była trendsetterką klasy małych samochodów dla rodziny, najczęściej sedanów i kombi. Jednocześnie jednak jej lekka konstrukcja stała się podstawą dla pierwszego sportowego coupe Toyoty, modelu Sports 800.
Dziś Publicę można obejrzeć na stałej wystawie Toyota Collection w głównej siedzibie niemieckiego oddziału firmy mieszczącej się w Kolonii. Model trafił na niemiecki rynek w 1974 roku pod nazwą Toyota 1000, wywołując na rynku małe zamieszanie swoim standardowym wyposażeniem, do którego należało m.in. radio z 5 przyciskami – w tym okresie na rynku samochodowym sprzęt audio był dostępny jako opcja nawet w luksusowych autach.
Sports 800 powstała na bazie sensacyjnego konceptu Toyota Publica Sports, który zachwycił publiczność przesuwanym do tyłu niczym w samolocie myśliwskim kopułowym dachem. Dzięki kubełkowym fotelom, trójramiennej kierownicy i wskaźnikom w tubach z chromowanymi ramkami sportowa Toyota wyglądała jak ekskluzywny włoski samochód klasy GT.
Twórcą Sports 800 był Tatsuo Hasegawa, który miał duże doświadczenie w projektowaniu samolotów. To on odpowiada za lekkie (580 kg), aerodynamiczne nadwozie o kształcie nawiązującym do kropli wody, którego spore elementy wykonano z aluminium. Zupełnie nowym pomysłem był zdejmowany aluminiowy panel dachowy, który po demontażu mieścił się w bagażniku. To właśnie Toyota Sports 800 była pierwszym seryjnie produkowanym samochodem z dachem typu Targa. Silnik z dwoma wyczynowymi gaźnikami miał pojemność 790 cm³ i moc 45 KM. Do tego doszła czterobiegowa manualna skrzynia biegów i hamulce bębnowe przy wszystkich kołach.
Samochód wyprodukowano w liczbie 3131 egzemplarzy. Kupowali go głównie młodzi, lepiej sytuowani Japończycy, a także amerykańscy żołnierze stacjonujący na Okinawie. Samochód wygrał swój debiutancki wyścig na torze Funabashi z serii All Japan Car Club Championship w 1965 roku, a rok później zwyciężył na dystansie 500 km na torze Suzuka. W 1977 roku Toyota pokazała na targach w Tokio swoją pierwszą hybrydę – był to eksperymentalny koncept Sports 800 Gas Turbine Hybrid.
Toyota Starlet i Glanza
W 1978 roku zakończyła się produkcja trzeciej generacji Toyoty Publiki, a na scenę wkroczyła Toyota Starlet. Auto reprezentowało Toyotę na rynku miejskich samochodów do 1999 roku i w tym czasie doczekało się pięciu generacji. W ciągu tych dwóch dekad model wyrobił sobie opinię auta niezwykle trwałego i niezawodnego, dołączając do długiej listy samochodów, które ugruntowały taką opinię o marce Toyota.
Wbrew temu, do czego nas przyzwyczaiły współczesne miejskie samochody, hatchback nie był dominującym typem nadwozia Starlet. Model zaczynał jako dwudrzwiowe coupe, do którego potem dołączył sedan. Wraz z drugą generacją w gamie nadwozi pojawiły się 3- i 5-drzwiowy hatchback oraz kombi o wydłużonym nadwoziu.
Już pod koniec lat 80. zaczęły być dostępne usportowione wersje japońskiego auta, takie jak Starlet Sprint oparty na drugiej generacji. Trzecia generacja z 1984 roku otrzymała lekkie wersje Ri i Turbo R z silnikiem 1.3, przygotowane dla motorsportu. W 1990 roku zadebiutowała Starlet GT Turbo ze 135-konnym silnikiem 1.3 4E-FTE i aktywnym zawieszeniem, ważąca tylko 890 kg. Jej następczynią była Toyota Glanza, czyli sportowa wersja Starlet 5. generacji. W długiej historii sportowych Gwiazdeczek kibice mogli podziwiać małe Toyoty w wielu rajdach i wyścigach.
Glanza S była napędzana wolnossącym silnikiem 1.3 85 KM oznaczonym 4E-FE, zaś Glanza V otrzymała turbodoładowany silnik 1.3 4E-FTE o mocy 140 KM, który rozpędzał lekką Toyotę do setki w 8,2 s. Toyota wypuściła na rynek także superlekką wersję Glanzy V bez klimatyzacji i elektrycznych szyb z myślą o amatorach motorsportu. Obie wersje Glanzy były w sprzedaży tylko w Japonii, ale w ramach prywatnego importu auta trafiły do Wielkiej Brytanii, Nowej Zelandii i innych krajów z ruchem prawostronnym.
Toyota Yaris i jej sportowe wersje
Pod koniec lat 90. Toyota postanowiła zastąpić zasłużoną Starlet zupełnie nowym autem, skonstruowanym według nowych zasad przez nowych ludzi. Yaris był pierwszym samochodem opracowanym przez europejskie centrum projektowe Toyoty, czyli ED2. Powstał z myślą o europejskich kierowcach i został przystosowany do ich upodobań – zarówno pod względem stylu, jak i wyposażenia oraz właściwości jezdnych i charakterystyki zawieszenia. Na tym jego europejskość się nie kończy – Yaris jest produkowany we francuskiej fabryce Toyoty w Valenciennes, którą zbudowano specjalnie dla tego modelu.
Czy to oznacza, że Yaris to lokalny, europejski model? Absolutnie nie. Jest oferowany na większości światowych rynków, choć czasem pod inną nazwą. W 1999 roku, kiedy model zadebiutował, występował także pod nazwą Vitz, Platz i Echo, a potem dołączyły nazwy Belta i Vios.
Jego innowacyjna w tamtym czasie, krótka i wysoka sylwetka pozwoliła wyżej umieścić siedzenia, by ułatwić wsiadanie i wysiadanie z auta. Jednocześnie kierowca i pasażerowie mogli się cieszyć bardzo dobrą widocznością dookoła samochodu i przestronnym wnętrzem na miarę ówczesnych aut kompaktowych. Jednocześnie udało się zachować nisko położony środek ciężkości. To uzasadniało pojawienie się nie tylko usportowionej wersji Yaris TS z 2001 roku, ale także jednomarkowej serii wyścigów sportowych Yarisów.
W 2012 roku Yaris wprowadził na światowy rynek małych samochodów pełny napęd hybrydowy, stając się symbolem ekonomicznej jazdy. Jednocześnie Toyota nie zapomniała o jego sportowym potencjale, organizując w Japonii serię Netz Cup Vitz Race dla kolejnych generacji wyścigowych odmian modelu Vitz, czyli japońskiego Yarisa.
Toyota Yaris ze znaczkiem GR
W 2017 roku Toyota wprowadziła na międzynarodową arenę nową serię GR (Gazoo Racing), której pierwszym przedstawicielem w Europie był globalny, choć krótkoseryjny model Yaris GRMN oparty na trzeciej generacji Yarisa. Hot hatch z doładowanym kompresorem silnikiem 1.8 o mocy 212 KM i długą listą wyczynowego wyposażenia był dostrajany na słynnym torze Nürburgring w Niemczech. Auto powstało, by uczcić powrót Toyoty do WRC po kilkunastu latach przerwy za kierownicą Yarisa WRC.
Następcą Yarisa GRMN jest GR Yaris z 2020 roku, samochód homologacyjny następnej generacji Yarisa WRC, który rozpocznie karierę w Rajdowych Mistrzostwach Świata od przyszłorocznego Rajdu Monte Carlo. Jest to tym samym pierwsze auto homologacyjne dla rajdówki Toyoty od czasów Celiki GT-Four, której produkcja zakończyła się w 1999 roku.
GR Yaris to unikalny samochód na rynku hot hatchy, gdyż nie powstał na bazie seryjnego Yarisa czwartej generacji, lecz został zbudowany zupełne od początku na specjalnie opracowanej platformie TNGA. Platforma ta stanowi połączenie przedniej części płyty Yarisa i tylnej połowy podłogi Corolli, dzięki czemu udało się zamontować w aucie stały napęd na cztery koła GR-Four.
Toyota C-HR liderem polskiego rynku pod względem wartości rezydualnej
GR Yaris ma turbodoładowany silnik 1.6 o mocy 261 KM, który rozpędza ważące 1280 kg auto do setki w 5,5 sekundy, a jego maksymalna prędkość została ograniczona elektronicznie do 230 km/h. Stosunek masy do mocy to tylko 4,9 kg na 1 KM. Samochód ma sportowy, sztywny układ zawieszenia z przednimi kolumnami MacPhersona i tylnymi podwójnymi wahaczami z ramionami wleczonymi, a także wentylowane tarcze z czterotłoczkowymi zaciskami z przodu i dwutłoczkowymi z tyłu, sportowe fotele, aluminiowe pedały i sportową kierownicę GR. O jego świetnych właściwościach jezdnych na drodze i na torze decyduje w ogromnej mierze sterowany elektronicznie napęd na cztery koła GR-Four z trzema trybami jazdy Normal, Track i Sport.
Toyota GR Yaris z pakietem Sport jest jeszcze lepiej przygotowany do torowej jazdy. W pakiecie znalazł się przedni i tylny mechanizm różnicowy o ograniczonym poślizgu Torsen, który zapewnia lepsze właściwości jezdne na zakrętach i przyczepność, kute felgi BBS 18 cali ze stopu metali lekkich z oponami Michelin Pilot 4S przystosowanymi do szybkiej jazdy, specjalnie dostrojone zawieszenie ze sztywniejszymi sprężynami i stabilizatorami, zmodyfikowane amortyzatory, a także dostrojone adekwatnie, elektryczne wspomaganie kierownicy i czerwone zaciski hamulców.
Choć cywilny Yaris czwartej generacji ma inną konstrukcję niż jego sportowy kuzyn ze znaczkiem GR, korzysta z tych samych atutów platformy TNGA, takich jak nisko położony środek ciężkości i bardzo sztywna konstrukcja, które sprawiają, że także standardowy Yaris prowadzi się zwinnie i pewnie. W architekturze TNGA został opracowany także jego napęd hybrydowy o mocy 116 KM, oparty na silniku 1.5 o bardzo wysokiej sprawności 40%. W nowym Yarisie warto zwrócić uwagę na systemy bezpieczeństwa czynnego – wbrew rynkowym praktykom Toyota wprowadziła na rynek najnowsze systemy zapobiegania kolizjom w zestawie Toyota Safety Sense 2.5 nie za pośrednictwem flagowego modelu, lecz właśnie na pokładzie miejskiego Yarisa. Nowością jest m.in. układ zapobiegania kolizjom na skrzyżowaniu oraz wspomaganie kierowania w sytuacjach awaryjnych.
Źródło: Toyota
